تخریب کتابخانه سعدالدین وراوینی/ خاطراتی که با خاک یکسان شدند

به گزارش خبرنگار مهر، شهروندان مشکین‌شهر از قدیمی‌های این شهر تا جوانان و حتی بچه‌ها به دیدن ساختمانی با قدمت  نزدیک به نیم قرن در میدان آزادی شهرشان عادت داشتند ولی امروز نزدیک به یکماه است که نه دیگر این ساختمان قدیمی و نه کتابخانه "سعدالدین وراوینی" به چشم نمی‌خورد. و اما چگونه شد که این کتابخانه با  42 سال سابقه فعالیت امروز به تلی از خاک تبدیل شده است؟ 

صادق فرهمند مدیر کل کتابخانه‌های اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر ماجرا را اینگونه تشریح می‌کند: وقتی من به عنوان مدیر کل کتابخانه‌های اردبیل مشغول به فعالیت شدم، از تفاهمنامه‌ای بین اعضای انجمن کتابخانه‌های عمومی شهرستان مشکین‌شهر و شهرداری آن شهر مطلع شدم که به اعتقاد من از ابتدا نباید چنین تفاهمنامه‌ای بسته می‌شد.

وی ادامه داد: این تفاهمنامه بندهای مختلفی دارد که اگر همه بندهای آن هم از سوی شهرداری انجام شود بازهم نهاد کتابخانه‌ها متضرر می‌شود به همین دلیل از وقتی در این سمت مشغول به فعالیت شده‌ام این پرونده را پیگیری کرده‌ام.

از فرهمند درباره بندی از این تفاهمنامه که به موجب آن شهرداری ساختمان کتابخانه "سعد الدین وراوینی" را تخلیه و تخریب کرده است پرسیدیم. وی در این‌باره عنوان کرد: در این تفاهمنامه منظور شده است که ساختمان مذکور به شهرداری واگذار شود و به ازای آن کتابخانه دیگری از سوی شهرداری ساخته و به تملک اداره کل کتابخانه‌های استان اردبیل درآورد.

موضع قانون در برابر تخریب کتابخانه قدیمی مشکین‌شهر

فرهمند ادامه داد: شهرداری مشکین شهر هم در پارک ارم کتابخانه‌ای بزرگ ساخته و آن را بهانه کرده و در فرصتی مناسب برای کتابخانه قدیمی به نام شهرداری سند گرفته و به دادگاه مشکین شهر ارائه داده که دادگاه هم با صدور دستور موقت باعث شده است شهرداری کتابخانه قدیمی را تخلیه و تخریب کند.

مدیر کل کتابخانه‌های اردبیل در توضیح دستور موقتی که از سوی مقام قضایی صادر شده است اینگونه توضیح داد: این حکم برای تخلیه اعتبار ندارد و نباید شهرداری ساختمان را تخلیه و تخریب می‌کرد و این حکم تنها برای منع به کار می‌برد مثلا منع ساخت و سازیا منع بازسازی.

با توجه به اینکه اداره کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل از صدور چنین حکمی به نفع شهرداری مطلع بوده است از فرهمند سوال کردیم که چطور پیش از تخریب به مقام قضایی رجوع نشده است که در این باره گفت: گفتیم ولی دستور موقت را پس نگرفتند. حتی من به رئیس دادگستری گفتم اگر ساختمان تخلیه شود بلافاصله نسبت به تخریب آن اقدام می‌کنند که همین اتفاق هم افتاد.

فرهمند که از تخریب این ساختمان بسیار گله‌مند و ناراحت است ساختمان قدیمی و کتابخانه‌ را میراثی فرهنگی‌ می‌داند که مردم شهر سالهای سال با آن انس گرفته بودند. او همچنین نسبت به نوع برخورد ماموران شهرداری در زمان تخلیه ساختمان و همچنین انتخاب زمان تخریب معترض است.

وی با اشاره به اینکه خاطرات 50 ساله مردم را پیش رویشان تخریب کردند عنوان کرد: این ساختمان از سال 1350 یعنی 39 سال به طور مستقل کتابخانه بوده است و پیش از آن هم سالهای سال به طور مشترک محل کتابخانه و کانون پرورش کودکان و نوجوانان بوده است.

این مسئول فرهنگی افزود: دو روز مانده به تاسوعا می‌آیند و با زور کارکنان کتابخانه را وادار می‌کنند از ساختمان خارج شوند و حتی به خواهشهای آنها هم توجه نمی‌کنند. همان شب هم می‌آیند بخشی از ساختمان را تخریب می‌کنند و فردا صبح هم پیش روی مردم ان ساختمان قدیمی به تلی از خاک تبدیل می شود.

فرهمند درباره سرنوشت کتابهای کتابخانه سعد الدین وراوینی تشریح کرد: خودشان کتابها را برده‌اند به کتابخانه‌ جدید در حالیکه ما آن ساختمان را تحویل نگرفته‌ایم.

وی دلیل اینکه ساختمان جدید را تحویل نمی‌گیرند ناتمام بودن آن و همچنین ثبت نشدن سند آن به نام اداره کل کتابخانه‌های اردبیل می‌داند.

توضیحات بیشتر از سوی وی اینگونه ارائه می‌شود: می توان گفت کارهای ساختمانی کتابخانه جدید تا 70 درصد تکمیل شده و برخی کارهای تاسیساتی آن مانده است. همچنین سند مالکیت این ساختمان هنوز به نام اداره ثبت نشده است و تا این اتفاق نیفتد دلیلی ندارد که ما ساختمان را تحویل بگیریم.

فرهمند دلیل تحویل نگرفتن ساختمان را به دو مسئله سند و کامل نبودن ساختمان منحصر ندانسته و بیان کرد: شهرداری باید همه بندهای تفاهمنامه را انجام می داد که نداده است ضمن اینکه ما به کلیت آن تفاهمنامه معترض هستیم و معتقدم باید فسخ شود.

مدیر کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل درباره پیگیریهای حقوقی گفت: روز 19 دی ماه جلسه دادگاهی که در آن 2 دادخواست مطرح کردیم تشکیل شد. در نخستین دادگاه رسیدگی به شکایت این اداره کل از شهرداری، شهرداری مراحل اخذ سند کتابخانه را ارائه و این اداره کل نیز اشکالات حقوقی آن را مطرح کرد.

وی ادامه داد: درخواست اول ما این است که سند ابطال و زمین را که امروز دیگر در آن ساختمان کتابخانه وجود ندارد به ما پس دهند.

زمین کتابخانه "سعدالدین وراوینی" 4 میلیارد تومان ارزش دارد

این مقام مسئول زمین کتابخانه قدیمی را 270 مترمربع و با ارزش 4 میلیارد تومان در یکی از پرترددترین نقاط مشکین شهر دانسته و اشاره کرد: شهرداری وعده تحویل زمینی 1800 متری را به ما داده است که این زمین هم در اختیار ارگان دیگری است و معلوم نیست چگونه شهرداری متعهد شده است آن را واگذار کند.

فرهمند دادخواست دومی که در دادگاه مطرح کرده اینگونه تشریح کرد: دادخواست دوم در ارتباط با فسخ همان تفاهمنامه است چرا که بندهای آن قابل اجرا نیست و از ابتدا هم شهرداری در اجرای آن تخلف کرده است. پیگیری این مسائل روندی سخت و پیچیده دارد ولی ما همچنان آن را دنبال می کنیم و دادگاه دوم هم 24 بهمن برگزار خواهد شد.

مدیر کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل در پایان گفت: شهردار وقت مشکین شهر خودش یکی از اعضای انجمنی بوده که طرف قرارداد شهرداری است. وی 2 روز پس از تخریب ساختمان کتابخانه عزل می‌شود و در حال حاضر شهرداری مشکین شهر دارای سرپرست است.

آنچه تا اینجا مطرح شد و شما خواندید شرح ماوقع از منظر مدیر کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل بود که معتقد است با امضای آن تفاهمنامه در دو سال پیش این نهاد متضرر شده و باید تفاهمنامه فسخ شود و همچنین گرچه ساختمان قدیمی کتابخانه تخریب شده است ولی زمین آن به این اداره کل واگذار شود.

تخریب کتابخانه "سعدالدین وراوینی" قانونی بوده است 

از سوی دیگر جویای جزئیات امر از منظر شهرداری مشکین شهر شدیم. در همین رابطه محمد قهرمانی معاون سرپرست فعلی شهرداری مشکین شهر پاسخگوی پرسش‌هایمان بود. وی صحبتهایش را با تاکید بر اینکه تفاهمنامه امضا شده کاملا قانونی و قابل ارائه است، گفت: ما در پارک شهر مشکین شهر که یکی از بهترین موقعیتهای شهر را دارد کتابخانه‌ای ساخته و تحویل آنها داده‌ایم. اگر هم ساختمان کتابخانه قدیمی را تخریب کرده‌ایم بر اساس حکم قضایی بوده و هیچ کار خلاف قانونی انجام نشده است.

قهرمانی در پاسخ به این پرسش ما که آیا سند مالکیت کتابخانه جدید به نام اداره کل کتابخانه‌های عمومی زده شده است یا خیر؟بیان کرد: هنوز سند را تحویل نداده‌ایم چرا که باید تفکیک شود و روال قانونی دارد تا به نام آن اداره کل زده شود ولی ما حتما این کار را می‌کنیم و اصلا قرار نیست غیر از این رفتار کنیم.

معاون شهرداری مشکین‌شهر افزود: این ساختمان نوساز و با تمام امکانات است.

صحبتهای فرهمند مبنی بر کامل نبودن کارهای تاسیساتی ساختمان کتابخانه جدید را با وی درمیان گذاشتیم که در این‌باره توضیح داد: ما در حد اعتباراتمان تا امروز هر آنچه باید انجام می دادیم انجام داده‌ایم و به بقیه کارها را هم به مرور انجام می‌دهیم.

از وی پرسیدیم که اگر ساختمان از سوی آن اداره کل تحویل گرفته شود و در آن مستقر شوند آیا کارهای ساختمانی باقیمانده از سوی شهرداری انجام خواهد شد و یا دیگر برای هر کم و کاستی باید بارها و بارها نامه‌نگاری شود و در نهایت هم کاری از پیش نرود؟ وی در پاسخ تشریح کرد: اصلا اینگونه نیست که ما کار را ول کنیم. اصلا قصد ناقص رها کردن کار وجود ندارد. برای ما هم کتابخانه شهرمان بحثی حیثیتی است. در ضمن کارهای باقیمانده جزئی است که همین جزئیات را هم حتما انجام می‌دهیم. 

قهرمانی تحویل نگرفتن ساختمان را کم‌لطفی مسئولان اداره کل کتابخانه های عمومی اردبیل دانست و تاکید کرد: این مشکلات بیشتر مشکلات بین مدیریت جدید با مدیریت قدیم است و می‌توان گفت یک مسئله درون‌سازمانی است وگرنه ما به همه تعهداتمان عمل کرده و می‌کنیم. تا الان هم هیچ خلف وعده‌ای نکرده‌ایم که بر اساس آن بخواهند درباره ما قضاوت منفی داشته باشند.

معاون شهرداری مشکین‌شهر ادامه داد: ما می‌گوییم اگر مشکلی هم هست که به ما و وظایفمان مربوط می‌شود بگویند تا ما آنها را برطرف کنیم. وقتی می‌شود با گفتگو مسائل و مشکلات را برطرف کرد دیگر نیازی به این برخوردها نیست.

آخرین سوال ما از قهرمانی درباره گله فرهمند از نوع تخیله و زمان تخریب ساختمان بود که در این‌باره گفت: آنها بحث را پیچیده کرده‌اند. آنها می‌گفتند حق ندارید ساختمان را تخلیه کنید در حالیکه طبق حکم قانون ما این اجازه را داشتیم و این باعث بلاتکلیفی شده بود و آنقدر تکلیف مشخص نشد تا ناگزیر شدیم اینگونه ساختمان را تخلیه کنیم.

خاطراتی که با خاک یکسان شدند

آنچه بر سر کتابخانه قدیمی مشکین شهر آمده است اتفاق عجیبی است. عجیب از این منظر که چرا اصلا باید یکی از بندهای تفاهمنامه‌ای این باشد که یک کتابخانه قدیمی که سال‌های سال مرکز مهم فرهنگی بوده است تخریب شود؟ آیا دلایلی چون شلوغ بودن محیط برای کتابخانه آنقدر قانع کننده هست که به واسطه آن کتابخانه‌ای با بالغ بر 42 سال سابقه فعالیت تخریب شود؟ حال قرار است جای چنین مکان فرهنگی چه مرکزی بنا نهاده شود؛ یک مرکز خرید؟ آیا در دسترس بودن کتابخانه قدیمی برای عموم شهروندان مشکین‌شهر مساله قابل توجهی نبوده است؟ آیا نمی‌شود هم کتابخانه قدیمی را به عنوان میراثی فرهنگی حفظ کرد و هم کتابخانه جدیدی ساخت؟ آیا نمی‌شد حتی به تبدیل بخشی از آن ساختمان قدیمی به موزه ادبی و فرهنگی فکر کرد؟ و آیا ...

به هر حال آنچه اتفاق افتاده است دیگر قابل جبران نیست و آن ساختمان دیگر هرگز با قدمتی که داشته و خاطرات و یادهایی که از آن در ذهن‌ها زنده می‌شده است دیگر وجود ندارد. حتی اگر بار دیگر ساختمانی مشابه در همان زمین و با همان کاربری ساخته شود ولی دیگر ساختمانی که می‌توانست با قدمتی تاریخی جزو میراث ملی باشد دیگر وجود ندارد. البته این خوشبینانه ‌ترین نگاه به مسئله است چرا که مناقشات بین اداره کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل و شهرداری مشکین شهر تازه آغاز شده است و معلوم نیست به کجا ختم خواهد شد. آنچه از ظاهر قضیه برداشت می‌شود این است که شهرداری هیچ تخلفی از قانون نکرده و حتی سعی داشته است به وظایف و تعهدات محوله درست عمل کند ولی این برخورد سخت‌افزاری است ولی سوی دیگر قضیه بحث بر سر فرهنگ است و خاطرات که برخورد با آن ملایمت‌های بیشتری می‌طلبد.  

----------------

گزارش از نغمه دانش آشتیانی